کاشی کاری در معماری – انواع کاشی

کاشی کاری در معماری ، اتواع کشی ، معماری ایران زمینه پرورش، شکلگیری و تکامل هنرها و فنون بسیاری را فراهم نمود. در این معماری هیچ کاری تنها به خاطر تزیین انجام نمی پذیرفت بلکه در پس هر عنصر تزیینی دلیلی فنی و کاربردی و یا متعالی وجود داشت.

با یک پست دیگر در رابطه با مقاله معماری در سایت مهندسی معمار نوین در خدمت شما عزیزان هستیم.

کاشی کاری در معماری

اولین نمونه کاشی های لعابدار در چغازنبیل دیده شده است. استفاده از کاشی از زمان هخامنشیان و ساسانیان زواج داشت و در دوران اسلامی این هنر به اوج خود رسید.هنر کاشی کاری دارای تنوع و گوناگونی بسیاری است. این تنوع در قالب پنج گروه بزرگ کاشی کاری میباشد.

انواع کاشی

1. کاشی کاری تراشیده (معرق)
2. کاشی کاری درهم (معقلی)
3. کاشی کاری زیررنگی
4. کاشی هفت رنگی

کاشی معرق

کاشی کاری به این شیوه اندکی پس از رواج کاشی کاری یک رنگ در معماری دوره سلجوقی مورد استفاده قرار گرفت.

در این نوع کاشی کاری قطعات ریز کاشی را به شکل ها و رنگهای مختلف مطابق طرح و نقشه بریده شده را کنار هم می چینند. این نوع از کاشی کاری در ابتدا در کنار قطعات گچ بری بکار می رفت. اوج هنر کاشی کاری معرق متعلق به اواخر دوره ایلخانی، دوره تیموری و صفوی می باشد.

بناهایی چون مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام، مسجد جامع اصفحان و مدرسه چهارباغ از شاهکارهای این سبک کاشی کاری می باشند.

معرق کاری عبارت است از قطعه های تراشیده شده کاشی که نقوش مختلف را از رنگهای متفاوت تراشیده و در کنار یکدیگر قرار داده و به شکل قطعات بزرگ در آورده و روی دیوار نصب می شود تا زینت بخش بنا گردد.

کاشی معرق پر زحمتترین کار در رشته کاشی کاری سنتی می باشد و در نقش گوناگون در محراب، سردرب، گنبد و گلدسته مساجد کاربرد دارد.

از مزیتهای کاشی معرق می توان به انعطاف پذیر بودن آن در پوشش سطوح منحنی اشاره نمود.

کاشی تک رنگ

در این شیوه قطعه های کاشی آبی رنگ در میان آجرکاری به طور پراکنده قرار میگرفته است. اولین نمونه آن در زیر گنبد مسجد جامع قزوین است.

کاشی زرین فام

در سده 5 هجری معماران ایرانی برای غنای رنگ در کار خود بهره بری از کاشی زرین فام را آغاز کردند. پس از بکارگیری لعاب تصویر روی بدنه کاشی و پخت آن، کاشی با رنگدانه های حاوی مس و نقره رنگ آمیزی شده مجدد در کوره حرارت می دیده و در نهایت به صورت شی لعابی درخشان و فلز گونه در می آمده است.

در این نوع کاشی ها بیشتر از طرح های پیکره ای استفاده می شده تا الگوهای گیاهی، این نوع از کاشی ها به ساختمانهای غیر مذهبی متعلق بودند.

کاشی هفت رنگی

در این نوع کاشی کاری ابتدا خشتها را در کنار هم می چیدند طرح را روی خشتهایی که از پیش رنگ زمینه طرح روی آنها داده شده است نقاشی می کنند. خشتهای رنگ آمیزی شده را در کوره گذاشته و لعاب می دهند.

شیوه تهیه کاشی معرق کند و پرهزینه بود و تراش آن نیز نیاز به مهارت بالا داشت از این رو جستجو برای انتقال همان سلسله نقش ها و همان رنگها به شیوه ارزانتر و سریعتر مد نظر بود. درخشش رنگهای کاشی هفت رنگ کمتر از کاشی معرق می باشد.

کاش در هم (معقلی)

از کنار هم قرار گرفتن بریده هایی از کاشی با رنگهای ساده در کنار بریده هایی از آجر طرحهای هندسی گوناگونی شکل می گرفت که کاشی چون نگینی در میان آجرچینی به کارگرفته می شد.

معقلی( خط بنایی) یکی از انواع خوش نویسی اسلامی است که نوعی خط کوفی زاویه دار به شمار می رود و از ترسیم اشکال مربع، لوزی، مستطیل و خطوط موازی و متقاطع حاصل می شود.اساس خط کوفی بنایی امتدادهای افقی و عمودی و گردش خط با ضخامت یکنواخت در راستای افقی و عمودی است.